آموزش PHP 5 (قسمت اول)

به نرم افزار آموزش PHP 5 خوش آمدید. در این نرم افزار آموزشی فرض بر این است که تا حدودی با HTML آشنایی دارید در غیر این صورت به نرم افزار آموزشی HTML, JavaScript & CSS این شرکت مراجعه کنید. هدف زبان PHP ایجاد صفحات داینامیک وب، بصورت سریع و آسان است. زبان PHP در کنار یک سرویس دهنده وب کار می‌کند و تحت سیستم عاملهای مختلفی مانند Windows و UNIX قابل نصب است.یکی از مزایای PHP این است که بصورت رایگان می‌توانید آن را دریافت کنید. برای نصب PHP بر روی سیستم عاملهای مختلف می‌توانید نسخه مورد نظر خود را از طریق سایت http://www.php.net دریافت کنید. MySQL نیز دارای همین مزیت می‌باشد. از طریق سایت http://www.mysql.com می‌توانید نسخه مورد نظر خود را بصورت رایگان دریافت کنید.
نرم افزارهای مورد نیاز
برای شروع کار با PHP به نرم افزارهای زیر احتیاج داریم:
• نمایش دهنده صفحات وب (Web browser)
• سرویس دهنده وب (Web Server)
• PHP‌
• ویرایشگر متن
• پایگاه داده

در این نرم افزار آموزشی از Web Browser شرکت مایکروسافت یعنی Internet Explorer استفاده می‌کنیم. سرویس دهنده وب نیز در Windows XP فعال است و می‌توانیم از آن استفاده کنیم. برای یادگیری روش فعال کردن سرویس دهنده وب در ویندوزهای ME، XP و 2000 Advanced Server می‌توانید به نرم افزار آموزش شبکه این شرکت مراجعه کنید.
با توجه به سیستم عامل نیز می‌توانید نسخه PHP مورد نظر خود را از طریق سایت http://www.php.net دریافت کنید. برای تایپ دستورات PHP و HTML نیز به یک ویرایشگر متن احتیاج داریم. شما می‌توانید از هر ویرایشگر متنی که دلخواه شما می‌باشد استفاده نمائید. (در اینجا از نرم افزارProgrammers Notepad استفاده می‌کنیم که در سی دی این نرم افزار آموزشی وجود دارد.)
در این نرم افزار آموزشی از پایگاه داده MySQL استفاده می‌کنیم. نرم افزار MySQL نیز در داخل این سی دی قرار دارد. برای دریافت نسخه‌های جدیدتر یا تحت سیستم عاملهای دیگر به سایت http://www.mysql.com مراجعه کنید. البته در این بخش و بخشهای بعدی نیازی به MySQL نداریم زیرا در ابتدا می‌خواهیم با مبانی کار با PHP آشنا شویم.
همانطور که بیان شد در این نرم افزار آموزشی از ویرایشگر Programmers Notepad استفاده می‌کنیم. روی آیکون مشخص شده دابل کلیک کنید تا برنامه Programmers Notepad اجرا شود.




مشاهده می‌کنید که یک سری دستورات HTML وارد کرده‌ایم. این دستورات چند خط متن بر روی صفحه می‌نویسند. برای ذخیره این فایل در سرویس دهنده وب روی دکمه Save کلیک کنید.




اکنون باید محل ذخیره سازی این فایل را مشخص کنیم. این فایل باید در شاخه wwwroot واقع در پارتیشنی که ویندوز در آن نصب شده است کپی شود. روی لیست باز شونده Save In کلیک کنید.




روی درایو C کلیک کنید.




روی شاخه InetPub دابل کلیک کنید.




روی شاخه wwwroot دابل کلیک کنید.




در جعبه متن FileName کلیک کنید.




نام 1.HTM را تایپ کنید.
روی دکمه Save کلیک کنید.




روی آیکون برنامه Internet Explorer کلیک کنید.




دکمه F6 را فشار دهید تا آدرس فایل ذخیره شده را وارد کنیم.
اکنون عبارت http://nastaran/1.htm را تایپ کرده‌ایم. 
کلید Enter را فشار دهید.
(pic010)

---

مشاهده می‌کنید که فایل HTML ایجاد شده نمایش داده شده است. اکنون می‌خواهیم اولین برنامه PHP را وارد کنیم. روی دکمه برنامه Programmers Notepad واقع در نوار وظیفه (Task Bar) کلیک کنید.




در قسمت مشخص شده با فلش مشاهده می‌کنید که یک تگ جدید اضافه شده است. کدهای زبان php را بین دو تگ وارد می‌کنیم. پس تمامی کدی که داخل کادر آبی قرار دارد دستورات زبان php می‌باشند.




اولین دستور php توسط فلش مشخص شده است. با استفاده از تابع echo می‌توانید متنی را بر روی صفحه نمایش دهید. در این مثال در داخل تابع echo متن Today is در داخل گیومه نوشته شده است و سپس یک کاراکتر نقطه و نام یک تابع بدون پارامتر آمده است. پس نتیجه اجرای این دستور عبارت Today is و خروجی تابع showDate( ) می‌باشد. توجه کنید که در انتهای دستور زیر علامت ; قرار دارد.




در قسمت مشخص شده تابع showDate تعریف شده است. در بخشهای بعدی به بررسی تمامی این دستور می‌پردازیم. در این مثال فقط می‌خواهیم تا حدودی با زبان PHP آشنا شویم. برای ذخیره سازی این فایل روی دکمه Save کلیک کنید.




عبارت 1.php را بعنوان نام این فایل وارد نمائید.
روی دکمه Save کلیک کنید.




روی آیکون برنامه Internet Explorer واقع در نوار وظیفه (Task Bar) کلیک کنید.




دکمه F6 را فشار دهید.
اکنون عبارت http://nastaran/1.php را تایپ کرده‌ایم. کلید Enter را فشار دهید.




مشاهده می‌کنید که عبارت مورد نظر ما نمایش داده شده است. توجه کنید که چون کد PHP در سرویس دهنده اجرا می‌شود تاریخ سرویس دهنده بر روی صفحه نمایش داده می‌شود. در صورتی که بخواهید تاریخ کامپیوتر کاربر نمایش داده شود باید کد بر روی کامپیوتر سرویس گیرنده (Clinet) اجرا شود. برای چنین کاری باید از زبانهایی مانند JavaScript یا VBScript استفاده نمائید.
پس وظیفه فایل PHP ایجاد یک فایل HTML است. برای آنکه فایل HTML ایجاد شده را مشاهده کنید منوی Viewرا باز کنید.




روی گزینه Source کلیک کنید.




اکنون فایل HTML تولید شده توسط کد PHP را مشاهده می‌کنید. توجه کنید که در این فایل هیچ کد PHP وجود ندارد.
تمامی زبانهایی که در طرف سرویس دهنده اجرا می‌شوند مانند ASP، ASP.NET و PHP فقط باید کد HTML تولید کنند زیرا کاربری که می‌خواهد صفحه را مشاهده کند دارای Browserی است که فقط دستورات استاندارد HTML را می‌شناسد. البته Browserهای مختلف و نگارشهای مختلف آنها نسخه‌های مختلفی از استانداردهای HTML، JavaScript و VBScript ( زبانهای طرف Client) را پشتیبانی می‌کنند. روی دکمه Close کلیک کنید.




فایلهای HTML فایلهای استاتیک هستند زیرا هر زمان که شما آنها را مشاهده کنید همان محتوایی را نشان می‌دهند که دفعات قبلی نشان می‌دادند ولی یک صفحه داینامیک در زمان‌های یا شرایط مختلف خروجی متفاوتی دارد. بصورت کلی خروجی یک صفحه داینامیک با استفاده از یک برنامه ایجاد می‌شود. برای مثال اولین صفحه‌ای که با زبان PHPدرست کردیم، یک صفحه داینامیک است زیرا در روزهای مختلف خروجی متفاوتی دارد.
زمانی که کاربر یک صفحه استاتیک را از سرویس دهنده وب درخواست می‌کند آن صفحه برای کاربر ارسال می‌گردد ولی زمانی که یک صفحه داینامیک مانند کد PHP زیر، درخواست شود، ابتدا باید با استفاده از پردازشگر سرویس دهنده فایل PHP درخواست شده پردازش گردد و سپس خروجی فایل PHP (که یک فایل با دستورات HTML است) برای کاربر ارسال می‌گردد.

echo ("Hello!");
?>

شما می‌توانید در داخل تابع echo دستورات HTML را نیز وارد نمائید. برای مثال می‌خواهیم عبارت Today بصورت درشت (Bold) نمایش داده شود. در زبان HTML این کار توسط تگ انجام می‌شود. در کد زیر مشاهده می‌کنید که این تگ در دو طرف عبارت Today نمایش داده می‌شود. همانطور که بیان شد وظیفه تابع echo خروجی یک متن می‌باشد. پس این متن می‌تواند شامل دستورات HTML باشد و توسط Browser کاربر پردازش شود.
echo (" Today is Monday!")
با توجه به مطالب بیان شده با استفاده از دستورات زیر می‌توانید عبارت Hello را بر روی صفحه بنویسید.

echo ("hello");
?>

دستورات فوق را بصورت زیر نیز می‌توانید بنویسید توجه کنید که در این حالت دیگر در انتهای خط کاراکتر ; را وارد نمی‌کنیم.

از آنجایی که روش اول واضحتر می‌باشد در این نرم‌افزار آموزشی از روش اول استفاده می‌کنیم.
در یک کد php می‌توانید چندین بار وارد دستورات php شوید و دوباره به دستورات HTML برگردید. در کد روبرو چهار خط متن نمایش داده می‌شود. خط اول و سوم توسط HTML ایجاد شده و دو خط دوم و چهارم نیز توسط php تولید می‌شود.
Here is line one!

echo ("This is the 2nd line!
")
?>
In 3rd line we are in html again

echo ("The 4th line is in php again!
")
?>
همانطور که می‌دانید اگر در بین کدهای HTML متن زیر را وارد نمائید این متن بدون شکستی و بصورت This is a text نمایش داده می‌شود.
This
is a
text
پس نتیجه دستور روبرو :
echo ("this
is a
text ") ;
نیز بصورت This is a text خواهد بود. 
در دستورات HTML برای حرکت به خط بعدی از تگ 
استفاده می‌کنیم. پس نتیجه دستور روبرو:
echo ("this 
is a 
text");بصورت زیر می‌گردد.
this
is a
text
در PHP به سه صورت می‌توانید توضیحاتی را در برنامه درج کنید که توسط php پردازش نمی‌شود و حذف می‌گردد. دو روش اول مانند زبان C++ می‌باشد. در روش اول شروع متن توضیحات توسط دو کاراکتر /* مشخص شده و انتهای توضیحات نیز توسط دو کاراکتر */ مشخص می‌گردد. مزیت این روش این است که چندین خط را می‌توانید بعنوان توضیحات معرفی کنید. برای مثال PHP متن زیر را بعنوان توضیحات برنامه در نظر می‌گیرد و در زمان پردازش آن را پردازش نمی‌کند.
/* this is a comment
this is the 2nd line of comment
this is the last line of comment */
با استفاده از دو کاراکتر // تعیین می‌کنید که از ادامه این دو کاراکتر تا انتهای خط توضیحات وارد می‌شود.
// this is a comment
روش سوم همانند روش استفاده شده در UNIX می‌باشد. در این روش با استفاده از کاراکتر # تعیین می‌کنیم که از ادامه این کاراکتر تا انتهای خط توضیحات وارد شده است.
# this is a comment
در این بخش شما با مقدمات زبان PHP آشنا شدید اکنون شما می‌توانید در بین دستورات HTML دستورات ساده‌ای از PHP را وارد نمائید و سپس با پسوند PHP ذخیره کرده و آنها را مشاهده کنید.